Podręcznik

1. Wzmacniacz operacyjny

Prosty schemat zastępczy wzmacniacza operacyjnego przedstawiono na rys.1.1. W odróżnieniu od innych grup wzmacniaczy, wzmacniacze operacyjne charakteryzują się:
- bardzo dużym wzmocnieniem napięciowym sygnału różnicowego kUR → ∞,
- zerowym wzmocnieniem napięciowym sygnału sumacyjnego kUS
- bardzo dużymi rezystancjami wejściowymi RS, RR → ∞,
- bardzo małą rezystancją wyjściową RWY → 0,
- szerokim, obejmującym częstotliwość f = 0 Hz, pasmem przenoszenia Δf = BW → ∞.
Ponad to wzmacniacze operacyjne powinny mieć małe prądy wejściowe Ip, In oraz dryfty temperaturowe i napięciowe wejściowego napięcia i prądu niezrównoważenia.
Bardzo duże wzmocnienie napięciowe kUR wzmacniacza operacyjnego jest warunkiem koniecznym do tego, aby o właściwościach układu ze sprzężeniem zwrotnym, w którym zastosowano ten wzmacniacz decydowały praktycznie tylko elementy zastosowane w pętli sprzężenia zwrotnego 
(w układach ze wzmacniaczami operacyjnymi pętle sprzężenia zwrotnego są realizowane wyłącznie za pomocą rezystorów i kondensatorów).
Ze względu na wymaganą uniwersalność każdy wzmacniacz operacyjny ma w stopniu wejściowym wzmacniacz różnicowy z dwoma wejściami: wejście – (minus) lub n nazywa się odwracającym lub inwertującym, a wejście + (plus) lub p nazywa się wejściem powtarzającym lub nieodwracającym. Sygnał napięciowy uR doprowadzony do wejść p i n nazywa się wejściowym sygnałem różnicowym. Wzmacniacz operacyjny wzmacnia kUR razy napięcie uR. Na wyjściu wzmacniacza jest zatem napięcie:

  

u_2=k_{UR}(u_p-u_n)=k_{UR}\cdot u_R

(1.1)  

Ponieważ wzmacniacz operacyjny wzmacnia także sygnały stałe można we wzorze na wartość napięcia wyjściowego zamiast oznaczenia napięć chwilowych u wpisać oznaczenie napięcia stałego U.
Najczęściej wzmacniacze operacyjne są zasilane symetrycznym napięciem ± UZ, np. ± 15 V.
Obecnie w większości układów wykonanych w technice analogowej zamiast tranzystorów dyskretnych stosuje się wzmacniacze operacyjne. Są one często częściami składowymi bardziej rozbudowanych struktur specjalizowanych układów np. przetworników cyfra – analog C/A
i analog – cyfra A/C.


 

Rys.1.1. Prosty schemat zastępczy wzmacniacza operacyjnego