Komputery i sieci - podstawy

Sposoby adresowania to inaczej tryby adresowania (ang. addressing modes). Tryb adresowania jest sposobem czyli algorytmem określenia tzw. adresu efektywnego EA na podstawie zawartości pola adresowego A w rozkazie oraz zawartości pewnych komórek pamięci lub rejestrów procesora. Adres efektywny zamieniany jest na tzw. adres fizyczny, tzn. adres pojawiający się na tzw. szynie adresowej procesora, ale w sposób w zasadzie ukryty dla programisty.

Po kolei omówimy najważniejsze tryby adresowania. Będziemy przy tym używać następującej notacji: EA to będzie tzw. adres efektywny, a A pole adresowe rozkazu.

• Adresowanie natychmiastowe (ang. immediate addressing) jest to sposób adresowania, w którym argument dla instrukcji jest bezpośrednio podany w tej instrukcji.
• Adresowanie bezpośrednie (ang. direct addressing) to sposób adresowania w pewnym sensie najnaturalniejszy. Adres argumentu lub wyniku jest podany w części adresowej rozkazu.
• Adresowanie rejestrowe (ang. register addressing) jest w gruncie rzeczy adresowaniem bezpośrednim, z tym że pole adresu (zwykle bardzo krótkie) adresuje tylko adresy wewnętrzne procesora.
• Adresowanie pośrednie (ang. indirect addressing) to podawanie adresu komórki pamięci, w której znajduje się adres argumentu lub wyniku działania instrukcji. Jeśli pośrednich odwołań jest więcej, to taki sposób adresowania nazywamy adresowaniem pośrednim wielopoziomowym.

Rys. 2. Adresowanie pośrednie

• Adresowanie względne polega na tym, że adres efektywny EA otrzymujemy przez dodanie wartości pola adresu A do bieżącej zawartości licznika rozkazów. Zwykle przy tym sposobie adresowania pole adresowe jest traktowane jako liczba w kodzie uzupełnień do dwóch.
• Adresowanie pośrednie rejestrowe (ang. indirect addressing) jest to w gruncie rzeczy adresowanie pośrednie ale adres argumentu lub wyniku znajduje się w rejestrze.
• Adresowanie indeksowe (ang. indexed addressing) polega na dodaniu adresu podanego w rozkazie do tzw. rejestru indeksowego. Pole adresowe A rozkazu zawiera przy tym sposobie adresowania więcej bitów niż w przypadku adresowania bazowego.
• Adresowanie bazowe (ang. base register addressing) polega na dodaniu do adresu podanego w rozkazie do tzw. rejestru bazowego.
• Adresowanie bazowo-indeksowe polega na dodaniu do siebie zawartości rejestru indeksowego, rejestru bazowego i wartości pola adresowego rozkazu.
• Adresowanie stosowe. Praktycznie w każdym procesorze organizuje się bardzo użyteczną strukturę danych jaką jest stos. Do stosu odwołujemy się za pomocą specjalnego rejestru tzw. wskaźnika stosu oznaczanego z reguły symbolem SP (od ang. stack pointer). Możemy przesłać np. słowo na stos znajdzie się ono wtedy na wierzchołku stosu. Ze stosu możemy również odczytać słowo ale tylko znajdujące się na wierzchołku stosu. Znika ono wtedy ze stosu a wskaźnik stosu SP jest odpowiednio modyfikowany.

Dobrym wyobrażeniem stosu jest stosik kartek, z którego kartkę możemy zdejmować tylko od góry i kłaść kartki w naturalny sposób na wierzch stosu kartek.

Czasami używamy określenia adresowanie niejawne. Określenie to oznacza, że dany rozkaz odwołuje się do pewnych rejestrów czy komórek pamięci w sposób określony w opisie rozkazu, nie korzystając w tym trybie adresowania z pola adresowego A