Wybrane technologie i konstrukcje scalone
2. Scalone realizacje elementów elektronicznych
2.3. Diody
Z reguły nie projektuje się specjalnie struktur diodowych, lecz wykorzystuje tranzystor w odpowiednim połączeniu wybranym z pięciu możliwych:
Rys. 2.5 Połączenia diodowe tranzystora bipolarnego (2.4)
Przy wyborze diody tranzystorowej brane są pod uwagę następujące właściwości:
- rezystancja dla polaryzacji przewodzenia: najmniejsza jest w przypadku a, ponieważ tranzystor pracuje normalnie i niewielki prąd bazy płynie przez rbb’;
- czas przełączania: najmniejszy dla a, najdłuższy (nawet 10x) dla b, gdy największy ładunek jest zgromadzony w tranzystorze pracującym w nasyceniu;
- napięcie przebicia: małe gdy wykorzystuje się wysoko domieszkowane złącze E-B w połączeniach a, b i d (< 8 V), większe w przypadkach c i e, gdy decyduje słabiej domieszkowane złącze C-B;
- pojemność diody: największa w przypadku b, ponieważ jest to równoległe połączenie pojemności złączowych CBE i CBC;
- wpływ pojemności pasożytniczej: najmniejszy dla d, ponieważ pojemność pasożytniczą stanowi szeregowe połączenie pojemności złączowych CBC i CCS
- wpływ pasożytniczego tranzystora podłożowego pnp powodującego bocznikowanie diody do podłoża: pomijalny dla a (zwarte złącze C-B stanowiące złącze emiterowe tranzystora pnp), większy dla d (przy IC = 0 nośniki gromadzące się w obszarze złącza C-B polaryzują je w kierunku przewodzenia), największy dla b, c i e, ponieważ wtedy napięcie polaryzacji diody w kierunku przewodzenia jest równocześnie napięciem na złączu emiterowym tranzystora pnp;
Wynikają stąd preferowane zastosowania odpowiednich połączeń:
Najczęściej wykorzystuje się diodę w połączeniu a, nazywaną diodą emiterową, zwłaszcza w szybkich układach cyfrowych. Dla UCB = 0 jej charakterystyka I-U diody odpowiada charakterystyce kolektorowej tranzystora:
gdzie U = UBE >> VT, IS jest prądem nasycenia tranzystora.
Dla dużych wartości napięcia polaryzacji przewodzenia parametry tej diody pogarszają się. Należy się liczyć z silnym wpływem rezystancji obszarów quasi-neutralnych, ponieważ tranzystor wchodzi w nasycenie:
Rys. 2.6 Schemat zastępczy diody emiterowej dla silnej polaryzacji przewodzenia
W tych warunkach tranzystor pasożytniczy pnp wchodzi w zakres pracy aktywnej, co powoduje dodatkowo upływności do podłoża.
Diodę b wykorzystuje się jako kondensator i ewentualnie diodę ładunkową. Gdy potrzebna jest dioda o dużym napięciu przebicia korzysta się z połączenia c i e. Dioda d ze względu na najmniejszą pojemność pasożytniczą bywa stosowana jako ładunkowa w układach cyfrowych (jest mało wrażliwa na zakłócenia sygnału – szumy).