3. Języki (metody) programowania (arkusz IEC 1131-3)

3.1. Definicje mające zastosowanie w normie

Na potrzeby trzeciej części normy IEC 1131 wprowadzono następujące definicje m.in.:

  • Czas bezwzględny – kombinacja czasu dnia oraz daty;
  • Ścieżka dostępu – połączenie symbolicznej nazwy ze zmienną do celów komunikacji otwartej;
  • Akcja – zmienna boolowska lub zestaw operacji, jakie należy wykonać wraz z odpowiednią strukturą sterowania;
  • Blok akcji – element języka graficznego wykorzystujący boolowską zmienną wejścia w celu ustalenia wartości boolowskiej zmiennej wyjścia lub uaktywnienia warunków wystąpienia akcji, zgodnie ze strukturą sterowania określoną wcześniej;
  • Agregat – uporządkowany zbiór obiektów danych, określony jako typ danych;
  • Argument - synonim parametru wejścia lub wyjścia;
  • Przypisanie – mechanizm nadawania wartości zmiennej;
  • Liczba o podstawie – liczba, której reprezentacja ma określoną podstawę inną niż dziesięć;
  • Dwustanowy blok funkcji – blok funkcji o dwu stanach stabilnych, sterowany przez jedno lub więcej wejść;
  • Ciąg bitów – element danych składający się z jednego lub więcej bitów;
  • Ciało – część jednostki organizacyjnej programu określająca operacje, które mają być wykonane na zadeklarowanych operandach jednostki organizacyjnej programu po rozpoczęciu jego wykonywania;
  • Wywołanie – konstrukcja językowa rozpoczynająca wykonanie funkcji lub bloku funkcji;
  • Komentarz – konstrukcja językowa pozwalająca włączyć do programu jakikolwiek tekst, nie wpływający na wykonanie programu;
  • Kompilować – tłumaczyć jednostkę organizacyjną programu lub specyfikację typu danych na jej odpowiednik w języku maszyny lub w innej formie pośredniej;
  • Konfiguracja – element językowy odpowiadający systemowi sterowników PLC, jak zdefiniowano w arkuszu pierwszym normy;
  • Blok funkcji licznika – blok funkcji kumulujący wartość liczby zmian stwierdzonych na jednym lub więcej konkretnych wejść;
  • Typ danych – zbiór wartości wraz z zestawem operacji, które mogą być wykonywane na tych wartościach danych;
  • Data i czas – data w roku i czas dnia;
  • Deklaracja – mechanizm tworzenia definicji elementu językowego. Deklaracja zwykle wymaga przypisania identyfikatora elementu językowego i określenia atrybutów takich jak typy danych i algorytmy tego elementu;
  • Ogranicznik – znak lub kombinacja znaków służąca do oddzielenia elementów językowych programu;
  • Reprezentacja bezpośrednia – sposób przedstawiania zmiennej w programie sterownika PLC, z którego można bezpośrednio odtworzyć określony przez producenta związek z położeniem logicznym lub fizycznym;
  • Słowo podwójne – element danych składający się z 32 bitów;
  • Wartościowanie – proces ustalania wartości wyrażenia, funkcji lub wyjść z sieci czy bloku funkcji podczas wykonywania programu;
  • Element sterowania wykonaniem – element językowy sterujący przebiegiem wykonania programu;
  • Zbocze opadające – przejście zmiennej boolowskiej z wartości „1” do wartości „0”;
  • Funkcja – jednostka organizacyjna programu, która w trakcie wykonania dostarcza dokładnie jeden element danych (mogący mieć kilka wartości, np. tablica czy struktura), a także, której wywołanie można stosować w językach tekstowych jako operand w wyrażeniu;
  • Blok funkcji – egzemplarz typu bloku funkcji;
  • Typ bloku funkcji – element językowy programowania sterownika PLC składający się z:
  • definicji struktury danych rozdzielonej na zmienne wejścia, wyjścia i wewnętrzne;
  • zestawu operacji, które należy wykonać na elementach struktury danych w momencie wywołania egzemplarza bloku funkcji;
  • Schemat bloków funkcji – jedna lub więcej sieci funkcji, bloków funkcji, elementów danych, etykiet i elementów połączenia, przedstawionych w formie graficznej;
  • Uniwersalny typ danych – typ danych reprezentujący kilka typów danych;
  • Zakres globalny – zakres deklaracji odnoszący się do wszystkich jednostek organizacyjnych programu, wewnątrz zasobu lub konfiguracji;
  • Zmienna globalna – zmienna, której zakres jest globalny;
  • Adresowanie hierarchiczne – reprezentacja bezpośrednia elementu danych jako części pewnej hierarchii fizycznej lub logicznej;
  • Identyfikator – kombinacja liter, cyfr i znaków podkreślenia, rozpoczynająca się literą lub znakiem podkreślenia i nazywająca element językowy;
  • Wartość początkowa – wartość przypisana zmiennej w momencie uruchomienia systemu;
  • Parametr wejścia (wejście) - parametr służący do dostarczania argumentu jednostce organizacyjnej programu;
  • Egzemplarz – pojedyncza, nazwana kopia struktury danych, związana z typem bloku funkcji lub typem programu, istniejąca między jednym a drugim wywołaniem powiązanych ze sobą operacji;
  • Nazwa egzemplarza – identyfikator związany z konkretnym egzemplarzem;
  • Instancjacja – tworzenie egzemplarza;
  • Literał całkowity – literał reprezentujący bezpośrednio wartość typu SINT, INT, DINT, LINT, BOOL, BYTE, WORD, DWORD lub LWORD;
  • Rozpoczęcie – proces inicjowania wykonania operacji określonych przez jednostkę organizacyjną programu;
  • Słowo kluczowe – jednostka leksykalna charakteryzująca element językowy, np. „IF”;
  • Etykieta – konstrukcja językowa nazywająca instrukcję, sieć lub grupę sieci oraz zawierająca identyfikator;
  • Zakres lokalny – zakres deklaracji lub etykiety odnoszący się wyłącznie do jednostki organizacyjnej programu;
  • Położenie logiczne – położenie zmiennej zaadresowanej w sposób hierarchiczny w schemacie, który może lub nie zawierać połączenia ze strukturą fizyczną wejść, wyjść i pamięci sterowników PLC;
  • Pamięć – jednostka funkcyjna, w której program użytkownika może zapamiętać dane i skąd może pobierać zapamiętane dane;
  • Element nazwany – element struktury oznaczony przez związany z nim identyfikator;
  • Blok funkcji opóźniający włączanie/wyłączanie – blok funkcji opóźniający o określony czas zbocze opadające (narastające) wejścia boolowskiego;
  • Operand – element językowy, na którym jest wykonywana operacja;
  • Operator – symbol przedstawiający akcję, którą należy wykonać w trakcie operacji;
  • Parametr wyjścia (wyjście) – parametr służący do odsyłania wyników wartościowania jednostki organizacyjnej programu;
  • Przepływ mocy – symboliczne przedstawienie przepływu energii elektrycznej w schemacie drabinkowym, stosowane do wskazania postępu realizacji algorytmu logicznego;
  • Programować – projektować, pisać i testować programy użytkowe;
  • Jednostka organizacyjna programu – funkcja, blok funkcji lub program;
  • Zasób – element językowy odpowiadający funkcji przetwarzania sygnału i jej interfejsowi człowiek – maszyna, jak również jej ewentualnym funkcjom interfejsu czujników i elementów wykonawczych, zdefiniowanych w pierwszej części normy IEC 1131;
  • Dane podtrzymywane – dane zapamiętane w taki sposób, że ich wartość pozostaje niezmienna po wyłączeniu i ponownym włączeniu zasilania sterownika PLC;
  • Powrót – element językowy w jednostce organizacyjnej programu oznaczający koniec sekwencji wykonywanych w tej jednostce;
  • Zbocze narastające – przejście zmiennej boolowskiej z wartości „0” na „1”;
  • Zakres – część elementu językowego, wewnątrz którego stosuje się deklarację lub etykietę;
  • Semantyka – zależności między symbolicznymi elementami języka programowania a ich znaczeniem, interpretacją i stosowaniem;
  • Pojedynczy element danych – element danych zawierający tylko jedną wartość;
  • Krok – sytuacja, w której jednostka organizacyjna programu zachowuje się względem swoich wejść i wyjść według reguł zdefiniowanych przez akcje związane z tym krokiem;
  • Typ danych strukturalnych – typ danej agregatu, która została zadeklarowana z zastosowaniem deklaracji STRUCT lub FUNCTION_BLOCK;
  • Indeksowanie – mechanizm określający element tablicy za pomocą powołania się tablicy i jednego lub więcej wyrażeń, które od momentu określenia ich wartości wskazują pozycję tego elementu;
  • Reprezentacja symboliczna – stosowanie identyfikatorów do nazywania zmiennych;
  • Zadanie – element sterowania wykonaniem umożliwiający okresowe lub wyzwalane wykonanie grupy połączonych jednostek organizacyjnych programu;
  • Literał czasowy – literał reprezentujący dane typu TIME, DATE, TIME_OF_DAY lub DATE_AND_TIME;
  • Przejście – warunki przechodzenia sterowania od jednego lub więcej kroków poprzedzających do jednego lub więcej kroków następnych, wzdłuż ścieżki programu;
  • Liczba całkowita bez znaku – literał całkowity nie rozpoczynający się ani od znaku plus (+) ani od znaku minus (-);
  • Łączone OR – konstrukcja pozwalająca osiągnąć boolowską funkcję OR w języku schematów drabinkowych, poprzez połączenie prawych końcówek połączeń poziomych z połączeniami pionowymi.