Użytkowanie multimediów
1. Standardy multimedialne
1.12. Inteligencja ludzka
Fransis Galton stwierdził mało wnikliwie w 1883 roku, że inteligencja to podstawowa zdolność umysłu, decydująca o sukcesie jednostki w ,,walce o byt'', zależna przede wszystkim od energii działania oraz wrażliwości zmysłów. Trafniej zdefiniował to pojęcie Alfred Binet (1905) jako mniej więcej zdolność do wydawania trafnych sądów, bazująca na adekwatnym rozumieniu sytuacji oraz logicznym wnioskowaniu, zwłaszcza w odniesieniu do problemów i sytuacji dnia codziennego \cite{Binet}. Warte podkreślenia jest bardzo pragmatyczne w tych definicjach rozumienie inteligencji.
Od poziomu inteligencji zależy poprawność rozumienia złożonych, abstrakcyjnych problemów i skuteczność poszukiwania trafnych rozwiązań, a także sprawność działania w sytuacjach trudnych, niecodziennych, w warunkach licznych ograniczeń, niepewności, w stresie. To umiejętność stawiania celów, planowania, podjęcia decyzji w warunkach ekstremalnych, nagłych, sytuacjach ''życiowych'', to możliwość twórczego myślenia o własnym myśleniu.
Szczególną rolę w zachowaniach inteligentnych zajmuje rozum i intuicja w kontekście ludzkiej świadomości. Inteligencja oznacza sprawne uczenie się, myślenie abstrakcyjne, adaptacja do bieżącej sytuacji, podejmowanie skutecznych decyzji, ale także świadomość określonych celów, praw, wartości, wyzwań, istniejących uwarunkowań. Świadomość pozwala formułować zadania, stawiać cele, określać dążenia -- stanowi więc warstwę podmiotową zachowań inteligentnych.
Rozum kojarzony jest przede wszystkim z myśleniem logicznym. To zdolność do operowania pojęciami abstrakcyjnymi, do analitycznego myślenia i wyciągania wniosków na podstawie dostępnych danych, informacji, wiedzy, eksperymentów. To umiejętność uczenia się, używania zdobytych doświadczeń i posiadanej wiedzy do rozwiązywania konkretnych problemów życiowych. Znacznie trudniejszym w definicji pojęciem jest intuicja.
Intuicja natomiast oznacza zdolność do nagłego przebłysku myślowego, w którym dostrzega się rozwiązanie problemu lub znajduje odpowiedź na nurtujące pytanie. To możność szybkiego dopasowania rozwiązania problemu do zaistniałych uwarunkowań. Jest to proces bardziej kreatywny i działający na wyższym poziomie abstrakcji w porównaniu do myślenia logicznego.
Słowo intuitio (łac.) oznacza wejrzenie, wewnętrzne przekonanie, że mam rację. Chodzi więc o zdolność bezpośredniego pojmowania, szybkiego dotarcia do bezpośredniej wiedzy bez udziału obserwacji, rozumu, świadomej myśli -- myślenie intuicyjne jest podobne do percepcji, postrzegania, czyli błyskawiczne i bez wysiłku. Intuicja to inaczej
- wgląd, olśnienie pojawiające się w trakcie rozwiązywania problemu,
- przeczucie, zdolność przewidywania, szybkie rozpoznanie,
- przekonanie, którego nie można w pełni uzasadnić,
- poznanie docierające do istoty rzeczy,
Intuicja to nie są emocje, a proces podświadomy, którego nie można kontrolować -- przewidywanie, domyślanie się niebazujące na przejrzystym wnioskowaniu. Zasadniczo można jedynie dopuszczać lub odrzucać podawane przez intuicję rozwiązania.
Próbując nieco bardziej zrozumieć mechanizm tego zjawiska, wydaje się, że na intuicyjne myślenie mają wpływ takie czynniki jak:
- mimowolne uczenie się, automatyczne, nieuświadomione zdobywanie wiedzy,
- kreatywne działanie poprzez automatyzm zachowania według ustalonych, aczkolwiek w większości nieznanych reguł reagowania na podstawie własnego doświadczenia życiowego,
- markery somatyczne jako automatyczny sygnał przewidywanych skutków podjęcia decyzji -- są to specjalne rodzaje uczuć, emocji, odnoszące się do wcześniejszych doświadczeń, o charakterze ostrzegającym (negatywne) lub zachęcającym (pozytywne).
Świadomość określana jest jako stan psychiczny, w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych (własne procesy myślowe, psychika) oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym (świadomość otoczenia, możliwość reakcji). Jako samoświadomość jest specyficzną, gatunkową cechą człowieka, stanowi podstawę tworzenia wiedzy i zapamiętywania, a więc działań inteligentnych. Jest zawsze intencjonalna, nakierowana na jakiś przedmiot materialny lub abstrakcyjny i powiązana z odczuciem własnego ''ja''. W szczególności jest to:
- stan przytomności, czuwania, odbierania bodźców;
- zdolność do celowej orientacji i odczuwania, tj. przeżywania doznań i stanów emocjonalnych.