Podręcznik
2. Nieliniowe i zlinearyzowane układy regulacji - przykłady
Rozważmy układ regulacji z regulatorem P dla układu trzech zbiorników. Opis nieliniowego układu regulacji składa się z nieliniowych równań stanu obiektu
oraz równania regulatora P dla punktu pracy określonego przez , , oraz
Jeżeli wprowadzimy równanie regulatora P do równań stanu obiektu, to otrzymamy równania stanu układu regulacji
Zauważmy, że w równaniach stanu układu regulacji formalnie nie występuje sygnał sterujący, sterowanie zależy bowiem jedynie od wyjścia układu i od wartości oraz , które są stałymi. Opis zlinearyzowanego układu regulacji składa się ze zlinearyzowanych równań stanu obiektu
oraz zlinearyzowanego równania regulatora P. Zapiszmy równanie regulatora P w postaci przyrostowej
Powyższe równanie jest liniowe, zatem możemy natychmiast zapisać równanie zlinearyzowanego regulatora P jako
Jeżeli wprowadzimy zlinearyzowane równanie regulatora P do zlinearyzowanych równań stanu obiektu, to otrzymamy zlinearyzowane równania stanu układu regulacji
Powyższe równania stanu moglibyśmy także uzyskać poprzez bezpośrednią linearyzację równań stanu układu regulacji (2.19)-(2.21). Podobnie jak to było w przypadku linearyzacji równań obiektu, omówionych w poprzednim module, formułujemy następujący postulat.
Postulujemy, że jeżeli zachodzą następujące warunki
• warunki początkowe dla zmiennych , , są dokładnie równe przyrostom zmiennych , oraz w chwili początkowej
• w pewnym ustalonym przedziale czasu rozwiązania , , nieliniowych równań stanu układu regulacji (2.19)-(2.21) pozostają w otoczeniu punktu pracy ( -- stałe dodatnie)
to rozwiązania , oraz liniowych równań stanu (2.27)-(2.29) dobrze przybliżają przyrosty zmiennych stanu dla tzn. w tym przedziale czasu zachodzi przybliżony warunek
Przybliżenie to jest tym lepsze im bliżej wybranego punktu pracy pozostają rozwiązania nieliniowych równań stanu tzn. im mniejsze są stałe w równaniach (2.33)-(2.35).
Aby przetestować zdolność zlinearyzowanego modelu układu regulacji do przybliżania dynamiki układu nieliniowego porównajmy przebiegi czasowe zmiennych stanu dla obu modeli. Przyjmujemy parametry obiektu , . Wybieramy punkt pracy , oraz . Przyjmujemy wzmocnienie regulatora . Zmienne stanu zlinearyzowanego układu regulacji , oraz przybliżają przyrosty zmiennych stanu układu nieliniowego , , . Wykonamy symulacje dla czterech zestawów warunków początkowych. Warunki początkowe dla przyrostów zmiennych stanu wynoszą
Warunki początkowe dla zmiennych przyrostowych zmniejszają się proporcjonalnie dla kolejnych zestawów. Spodziewamy się, że dla coraz mniejszych początkowych przyrostów, trajektorie zmiennych stanu układu zlinearyzowanego będą coraz lepiej przybliżać trajektorie przyrostów stanu układu nieliniowego. Zgodnie z (2.30)-2.32) warunki początkowe dla modelu zlinearyzowanego wynoszą
Rysunek 2.11 Porównanie trajektorii nieliniowego układu regulacji oraz trajektorii układu zlinearyzowanego w odpowiedzi na niezerowe warunki początkowe.
Na Rys.2.11 przedstawiono porównanie trajektorii zmiennej przyrostowej nieliniowego układu regulacji i zmiennej układu zlinearyzowanego dla ww. zestawów warunków początkowych. Wyraźnie widzimy, że im bliżej punktu pracy w chwili początkowej znajduje się układ regulacji, tym lepiej zmienna przybliża przebieg zmiennej .
W przypadku regulatora nieliniowego o algorytmie
Równania stanu nieliniowego układu regulacji mają postać
Równanie regulatora nieliniowego zapisane przy pomocy przyrostów zmiennych ma postać
Musimy teraz obliczyć rozwinięcie równania regulatora w szereg Taylora
Wartość przyrostu w punkcie pracy wynosi zero. Podobnie wartość funkcji regulatora w punkcie pracy wynosi zero. Pochodna cząstkowa obliczona w punkcie pracy wynosi
Rozwinięcie równania regulatora w szereg Taylora ma zatem postać
Zlinearyzowane równanie regulatora ma postać
Jeżeli wprowadzimy zlinearyzowane równanie regulatora P do zlinearyzowanych równań stanu obiektu, to otrzymamy zlinearyzowane równania stanu układu regulacji
Rysunek 2.12 Porównanie trajektorii nieliniowego układu regulacji oraz trajektorii układu zlinearyzowanego w odpowiedzi na niezerowe warunki początkowe.
Przyjmujemy analogiczne postulaty, jak w przypadku układu regulacji z regulatorem P. Na Rys. 2.12 przedstawiono porównanie trajektorii zmiennej przyrostowej nieliniowego układu regulacji i zmiennej układu zlinearyzowanego dla takich samych warunków początkowych jak w przypadku układu z regulatorem P. Przyjęto parametr regulatora nieliniowego . Wyraźnie widzimy, że im bliżej punktu pracy w chwili początkowej znajduje się układ regulacji, tym lepiej zmienna przybliża przebieg zmiennej .
Rozważmy układ regulacji z regulatorem P dla wahadła. Opis nieliniowego układu regulacji składa się z nieliniowych równań stanu obiektu
oraz równania regulatora P dla punktu pracy określonego przez , oraz
Jeżeli wprowadzimy równanie regulatora P do równań stanu obiektu, to otrzymamy równania stanu układu regulacji
Opis zlinearyzowanego układu regulacji składa się ze zlinearyzowanych równań stanu obiektu
oraz zlinearyzowanego równania regulatora P. Zapiszmy równanie regulatora P w postaci przyrostowej
Powyższe równanie jest liniowe, zatem możemy natychmiast zapisać równanie zlinearyzowanego regulatora P jako
Jeżeli wprowadzimy zlinearyzowane równanie regulatora P do zlinearyzowanych równań stanu obiektu, to otrzymamy zlinearyzowane równania stanu układu regulacji
Powyższe równania stanu moglibyśmy także uzyskać poprzez bezpośrednią linearyzację równań stanu nieliniowego układu regulacji. Podobnie jak to było w przypadku linearyzacji równań obiektu, omówionych w poprzednim module, formułujemy następujący postulat.
Postulujemy, że jeżeli zachodzą następujące warunki
• warunki początkowe dla zmiennych , są dokładnie równe przyrostom zmiennych oraz w chwili początkowej
• w pewnym ustalonym przedziale czasu rozwiązania , nieliniowych równań stanu układu regulacji (\ref{eq:ch2:rownanieStanuTheta001})-(\ref{eq:ch2:rownanieStanuOmega001}) pozostają w otoczeniu punktu pracy ( -- stałe dodatnie)
to rozwiązania oraz liniowych równań stanu układu regulacji 2.61)-(2.62) dobrze przybliżają przyrosty zmiennych stanu dla tzn. w tym przedziale czasu zachodzą przybliżone warunki
Przybliżenie to jest tym lepsze im bliżej wybranego punktu pracy pozostają rozwiązania nieliniowych równań stanu tzn. im mniejsze są stałe w równaniach (2.65)-(2.66).
Aby przetestować zdolność zlinearyzowanego modelu układu regulacji do przybliżania dynamiki układu nieliniowego porównajmy przebiegi czasowe zmiennych stanu dla obu modeli. Przyjmujemy parametry obiektu , , , . Wybieramy punkt pracy odpowiadający , oraz . Przyjmujemy wzmocnienie regulatora równe . Taka wartość wzmocnienia zapewnia stabilizację układu regulacji do wybranego punktu pracy. Zmienne stanu obiektu zlinearyzowanego , oraz przybliżają przyrosty zmiennych stanu obiektu nieliniowego , . Wykonamy symulacje dla czterech zestawów warunków początkowych. Warunki początkowe dla przyrostów zmiennych stanu wynoszą
Rysunek 2.13 Porównanie trajektorii nieliniowego układu regulacji oraz trajektorii układu zlinearyzowanego w odpowiedzi na niezerowe warunki początkowe.
Warunki początkowe dla zmiennych przyrostowych zmniejszają się proporcjonalnie dla kolejnych zestawów. Spodziewamy się, że dla coraz mniejszych początkowych przyrostów, trajektorie zmiennych stanu obiektu zlinearyzowanego będą coraz lepiej przybliżać trajektorie przyrostów stanu obiektu nieliniowego. Zgodnie z (2.63)-(2.64) warunki początkowe dla modelu zlinearyzowanego wynoszą
Na Rys. 2.13 przedstawiono porównanie trajektorii zmiennej przyrostowej nieliniowego układu regulacji i zmiennej układu zlinearyzowanego dla wybranych zestawów warunków początkowych. Wyraźnie widzimy, że im bliżej punktu pracy w chwili początkowej znajduje się układ regulacji, tym lepiej zmienna przybliża przebieg zmiennej .