Rozdział 4. PRZEKSZTAŁCENIA GEOMETRYCZNE

4.6. Przykład obrotu punktu wokół dowolnej prostej


Dana jest prosta  

 

Na prostej tej znajdują się dwa punkty T1 [x0,y0,z0]  i T2 [x0+A,y0+B,z0+C], wektor   określa zorientowanie prostej.

 

Zadanie: obrócić dowolny punkt P wokół prostej l o kąt. (rys.4.24).

 

Rys.4.24. Zadanie: obrócić punkt wokół dowolnej prostej.


Zestaw podstawowych operacji obejmował obroty, ale tylko wokół osi układu współrzędnych. Obrót wokół dowolnej osi musi być zatem zrealizowany jako złożenie operacji. Można przyjąć założenie, że generalnie celem operacji wstępnych jest takie przekształcenie przestrzeni, aby zadana oś obrotu (prosta l na rysunku) pokryła się z wybraną osią układu współrzędnych. Przy czym przyjęty zwrot osi obrotu powinien być zgodny ze zwrotem osi okładu. Takie warunki pozwolą obrót  o kąt   wokół zadanej osi zrealizować bezpośrednio jako obrót o kąt   wokół osi układu.

 

Zadanie można rozwiązać na wiele sposobów. Przyjęto następujący zestaw operacji:

  1. Przesunięcie, aby punkt T1 znalazł się w początku układu współrzędnych.
  2. Obrót wokół osi OX.
  3. Obrót wokół osi OY. Obroty (etap 2. i 3. ) zapewniają, że zadana oś obrotu (prosta l) pokryje się (z uwzględnieniem zwrotów) z osią OX układu współrzędnych.
  4. Realizacja zadanego obrotu o kąt   wokół osi OX.
  5. Obrót będący operacją odwrotną do operacji 3.
  6. Obrót będący operacją odwrotną do operacji 2.
  7. Przesunięcie odwrotne do  przesunięcia 1.


 Etap 1. Translacja o wektor [-x0, -yo, -zo]

     

Rys.4.25 wynik pierwszej operacji – przesunięcia.  Zadana oś obrotu zawiera teraz przekątną    prostopadłościanu o bokach A, B, C. Ułatwi to definicje  kątów obrotu.

 

 Etap 2. Obrót wokół oso OX i kąt ϕX   taki, że:  

      

                                                           Rys.4.26 Po zrealizowaniu obrotu wokół OX   prosta l znalazła się na płaszczyźnie XOZ.

 

Etap 3. Obrót wokół osi 0Y o kąt kąt ϕY  taki że:    

 
 

 Rys.4.27 Po zrealizowaniu obrotu wokół OY  prosta l pokryje się z osią OX układu współrzędnych.   Jednocześnie odpowiednio dobrane operacje zapewniły zgodność zwrotów obu osi.

 

 Etap 4. Obrót wokół osi OX o kąt   

  g    

Rys.4.28 Teraz można wreszcie wykonać obrót o kąt    wokół prostej l co, dzięki odpowiednim operacjom  wstępnym, odpowiada obrotowi o kąt    wokół osi OX   układu współrzędnych.

 

Następnymi etapami (5., 6., 7) będą operacje przeciwne do operacji 1., 2., 3. realizowane w odwrotnej kolejności.

 Macierz przekształcenia całkowitego jest iloczynem macierzy opisujących przekształcenia odpowiadające kolejnym przedstawionym etapom.

A zatem macierz przekształcenia całkowitego jest opisana następującą zależnością:

   MC M1-1 · M2-1 · M3-1 · M4 · M3 · M2 · M1